Η υστεροσκόπηση είναι μια πρωτοποριακή μέθοδος εξέτασης της ενδομητρικής κοιλότητας. Με την υστεροσκόπηση εξετάζεται το εσωτερικό της μήτρας με μεγάλη ακρίβεια και αξιοπιστία. Είναι μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία και πραγματοποιείται χωρίς τομές μέσα σε λίγα λεπτά. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι αμελητέος, η παραμονή της ασθενούς στο νοσοκομείο είναι για λίγη ώρα και μπορεί να επιστρέψει στις φυσιολογικές της δραστηριότητες την επόμενη ημέρα.

Το υστεροσκόπιο είναι τηλεσκόπιο διαμέτρου 2,8-10 mm, με γωνίωση 0 ή 30 μοίρες. Περιβάλλεται από μεταλλικό κάλυμμα, το οποίο επιτρέπει την ροή του μέσου διαστολής (συνήθως φυσιολογικός ορός) εντός της ενδομήτριας κοιλότητας και την εισαγωγή λεπτών ειδικών εργαλείων για επεμβάσεις. Το υστεροσκόπιο συνδέεται με την πηγή ψυχρού φωτισμού με ειδικό καλώδιο οπτικών ινών και μέσω κάμερας με δέκτη (monitor) για την λήψη εικόνας. Ως μέσο διαστολής στην υστεροσκόπηση χρησιμοποιείται το αέριο C02 ή συνηθέστερα το Na Cl 0,9% (φυσιολογικός ορός).

Η ασθενής τοποθετείται σε θέση λιθοτομίας και υπό γενική ή τοπική αναισθησία εισάγεται το υστεροσκόπιο διαμέσου του τραχήλου στην ενδομήτρια κοιλότητα. Γίνεται διαδοχικά επισκόπηση του τραχηλικού αυλού, πανοραμική απεικόνιση της ενδομήτριας κοιλότητας, εντοπισμός των σαλπιγγικών στομίων και ενδελεχής εξέταση όλων των παθολογικών εστιών της ενδομήτριας κοιλότητας.

Διακρίνουμε τη διαγνωστική υστεροσκόπηση και την επεμβατική, στην οποία χρησιμοποιείται το υστεροσκόπιο μεγαλύτερης διαμέτρου και μπορούν να εκτελεστούν μικροεπεμβάσεις με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων.

Η υστεροσκόπηση είναι καλό να πραγματοποιείται μετά το πέρας της εμμήνου ρύσεως (8η-12η ημέρα του κύκλου), οπότε μπορεί να εκτιμηθεί και η ποιότητα του ενδομητρίου, που βρίσκεται τότε στην παραγωγική φάση του.

Η κύρια ένδειξη της υστεροσκόπησης είναι η ανώμαλη αιμορραγία της μήτρας, όπου απαιτείται εκτίμηση της παθολογίας της ενδομήτριας κοιλότητας και αποκλεισμός κακοήθειας. Μη φυσιολογική αιμόρροια μπορεί να είναι δυσλειτουργικής αιτιολογίας ή να οφείλεται σε ύπαρξη πολυπόδων , ινομυωμάτων, ξένου σώματος (κυρίως ενδομητρίων σπειραμάτων), σε χορήγηση ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης σε γυναίκες μετεμηνοπαυσιακής ηλικίας, σε χορήγηση ταμοξιφαίνης ή σε παρουσία καρκίνου του ενδομητρίου. Με την υστεροσκόπηση η διάγνωση όλων αυτών των καταστάσεων γίνεται ευχερώς και με ακρίβεια υπό άμεση όραση, ενώ είναι δυνατή η εστιακή βιοψία, εάν υπάρχει ένδειξη. Η υψηλή ευαισθησία της μεθόδου της καθιέρωσαν ως τον "χρυσό κανόνα" στην διάγνωση των ενδομητρίων παθήσεων και τείνει να αντικαταστήσει την κλασική απόξεση του ενδομητρίου.

Σε περιπτώσεις υπογονιμότητας αποτελεί τη μέθοδο εκλογής τόσο για τη διάγνωση όσο και τη θεραπεία, διότι έχει βρεθεί ότι σε ποσοστό έως και 62% των υπογόνιμων γυναικών υπάρχει παθολογία της ενδομητρικής κοιλότητας. Υπερτερεί σαφώς της υστεροσαλπιγγογραφίας με άμεση διάγνωση των ενδομήτριων συμφύσεων, διαφραγμάτων, ινομυωμάτων, πολυπόδων αλλά και εκτίμηση της κατάστασης του ενδομητρίου. Αποτελεί επίσης σημαντικό εργαλείο στη διερεύνηση των καθ’έξιν αποβολών.

Η επεμβατική υστεροσκόπηση άνοιξε νέους ορίζοντες στην γυναικολογία. Πολύποδες, ινομυώματα τύπου Ι και ΙΙ εξαιρούνται με ασφάλεια με την χρήση ρεζεκτοσκοπίου ή υστεροσκοπικού ψαλιδιού, ενώ η νοσηρότητα είναι σημαντικά χαμηλή. Επίσης, σε περιπτώσεις συγγενών ανωμαλιών της μήτρας η υστεροσκοπική εξαίρεση των ενδομήτριων διαφραγμάτων υπερτερεί της κλασικής μητροπλαστικής. Μπορεί να γίνει με υστεροσκοπικό ψαλίδι, ακτίνες Laser, ειδικό εργαλείο versapoint ή ρεζεκτοσκόπιο. Με την ίδια τεχνική γίνεται και η λύση των ενδομήτριων συμφύσεων, εστιακών ή γενικευμένων. Μεγάλη είναι η συμβολή της επεμβατικής υστεροσκόπησης στην αντιμέτωπιση δυσλειτουργικών μηνομητρορραγιών με την καταστροφή του ενδομητρίου. Αυτή μπορεί να γίνει με Laser ή με την βοήθεια υστεροσκοπικού ηλεκτροκαυτήρα κινούμενης μπάλας ή αγκύλης που προσαρμόζεται στο ρεσεκτοσκόπιο.

Επιπλοκές μπορεί να προκληθούν από τους εγχειρητικούς χειρισμούς και την είσοδο εργαλείων, αλλά και από τα υλικά διαστολής της ενδομήτριας κοιλότητας που χρησιμοποιούνται. Παρατηρούνται σε ποσοστό λιγότερο από 1%.

Ο τραυματισμός του τραχήλου και η διάτρηση της μήτρας είναι οι πιο συχνές επιπλοκές και συμβαίνουν συνήθως κατά την τυφλή είσοδο του υστεροσκοπίου στην ενδομήτρια κοιλότητα.

Φλεγμονή είναι δυνατόν να εμφανισθεί, εάν δεν τηρούνται σχολαστικά οι αρχές της ασηψίας, ενώ μετεγχειρητική αιμορραγία μπορεί να είναι αποτέλεσμα χειρισμών ή επεμβάσεων στην ενδομήτρια κοιλότητα.

Όταν χρησιμοποιείται CO2 ως μέσο διαστολής και μάλιστα με αυξημένη ροή και πίεση, μπορεί να εμφανισθεί υπερκαπνία, καρδιακή αρρυθμία, οξέωση ή ακόμη και εμβολή από αέριο. Όταν ως μέσον διαστολής χρησιμοποιούνται υγρά, μπορεί να εμφανισθούν ηλεκτρολυτικές διαταραχές, κυρίως υπονατριαιμία, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε εγκεφαλικό οίδημα ή κώμα.

Επιπλοκές αναισθησίας είναι εξαιρετικά σπάνιες, συμβαίνουν σε λιγότερο από 1 στις 1000 περιπτώσεις και είναι συνήθως ήπιες.