ΕΞΩΜΗΤΡΙΟΣ (ΕΚΤΟΠΗ) ΚΥΗΣΗ

Έκτοπη-εξωμήτριος κύηση ονομάζεται η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου σε θέση εκτός της κοιλότητας της μήτρας. Μπορεί να συμβεί μετά από αυτόματη σύλληψη σε ποσοστό 1-1,5%. Στα προγράμματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το ποσοστό αυτό είναι λίγο μεγαλύτερο. Αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή παθήσεις που καλείται να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει ένας γυναικολόγος.

Η πιο συχνή θέση εντόπισης της εξωμητρίου εγκυμοσύνης είναι η σάλπιγγα (σαλπιγγική κύηση) σε ποσοστό περίπου 98%, ενώ πιο σπάνια μπορεί να είναι στις ωοθήκες, στην περιτοναϊκή κοιλότητα, στον τράχηλο της μήτρας και στο σημείο που ενώνεται η μήτρα με τη σάλπιγγα (διάμεση κύηση). Πολύ σπάνια μπορεί να έχουμε την ταυτόχρονη ύπαρξη ενδομήτριας και εξωμήτριας κύησης, κατάσταση που καλείται ετερότοπη κύηση.

Τα αίτια που μπορεί να προκαλέσουν έκτοπη κύηση ποικίλλουν και σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Άλλα προκαλούν ολική ή μερική απόφραξη στις σάλπιγγες και άλλα μειωμένη λειτουργικότητα, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η μετάβαση του γονιμοποιημένου ωαρίου στην ενδομήτρια κοιλότητα. Τα κυριότερα απ’αυτά είναι:

Η διάγνωση της έκτοπης κύησης και ειδικότερα στα αρχικά στάδια δεν είναι εύκολη κι αυτό γιατί τα συμπτώματά της είναι τα ίδια με μιας φυσιολογικής ενδομήτριας κύησης, όπως καθυστέρηση περιόδου, θετικό τεστ κύησης και κάποιες ασαφείς κοιλιακές ενοχλήσεις. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική κι αυτό γιατί μια καθυστέρηση μπορεί να προκαλέσει τη ρήξη της έκτοπης κύησης με συνοδό αιμορραγία, κατάσταση ιδιαίτερα απειλητική για τη ζωή της γυναίκας. Έτσι, κάθε γυναίκα, επί θετικού τεστ κυήσεως, πρέπει να απευθύνεται στο γυναικολόγο για να διαπιστωθεί αν η κύηση είναι ενδομήτρια ή μη.

Ο ποσοτικός προσδιορισμός της β χοριακής γοναδοτροπίνης (β-HCG) σε συνδυασμό με τη διακολπική υπερηχογραφία και την κλινική εξέταση τις περισσότερες φορές βάζουν τη διάγνωση της έκτοπης κύησης.

Πιο συγκεκριμένα στα αρχικά στάδια της εγκυμοσύνης, όπου η ενδομήτρια κύηση δεν μπορεί να αποδειχθεί υπερηχογραφικά, η β-HCG πρέπει να αυξάνεται τουλάχιστον κατά 66% σε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη σε χρονικό διάστημα 48 ωρών, ενώ αντίθετα μια μικρότερη αύξηση ή σταθεροποίηση των τιμών σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο είναι ενδεικτικά έκτοπης κύησης.

Η ερμηνεία των υπερηχογραφικών ευρημάτων απαιτεί συνδυασμό με τις τιμές της β-HCG. Με τιμές β-HCG πάνω από 2.000 mIU/ml ο διακολπικός υπέρηχος μπορεί να αναδείξει ενδομήτριο σάκο και η συνοδός παρουσία άλλων εμβρυϊκών στοιχείων, όπως ο λεκιθικός ασκός εντός αυτού, μπορούν να αποκλείσουν την περίπτωση του ψευδοεμβρυϊκού σάκου ή της ενδομήτριας συλλογής υγρού, καταστάσεις που μιμούνται τη φυσιολογική ενδομήτρια κύηση. Η αναγνώριση εξαρτηματικών μαζών συσχετίζεται συχνά με την εξωμήτρια κύηση και, στην περίπτωση που συνυπάρχει και καρδιακή λειτουργία εντός αυτών, η διάγνωση της εξωμήτριας κύησης θεωρείται βέβαιη.

Η θεραπεία μπορεί να είναι συντηρητική, φαρμακευτική ή χειρουργική.

• Η φαρμακευτική θεραπεία γίνεται κυρίως με τη χορήγηση μεθοτρεξάτης -μιας ουσίας που παρεμποδίζει τη σύνθεση του DNA- με απαραίτητη προϋπόθεση η ασθενής να είναι αιμοδυναμικά σταθερή, οι τιμές της β-hCG να είναι μικρότερες από 7.000 mIU/ml και το κύημα να είναι μικρότερο από 3,5 εκατοστά. Συνήθως γίνεται ενδομυϊκή χορήγηση μεθοτρεξάτης μαζί με φολικό οξύ και στην συνέχεια παρακολουθείται η ασθενής με μέτρηση των επιπέδων της β-hCG. Η πτώση της β-hCG σε χαμηλά επίπεδα θεωρείται ικανοποιητικό κριτήριο για την επιτυχή αντιμετώπιση της έκτοπης κύησης. Η χορήγηση της μεθοτρεξάτης έχει ποσοστό επιτυχίας περίπου 80%-90%. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.

• Η χειρουργική αντιμετώπιση. Αποτελεί την συχνότερη μέθοδο αντιμετώπισης. Οι εγχειρητικές τεχνικές που εφαρμόζονται είναι:

Σαλπιγγεκτομή: Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις ρήξης του τοιχώματος της σάλπιγγας ή σε περιπτώσεις που η σάλπιγγα παρουσιάζει σοβαρές βλάβες. Είναι η πιο συχνά τακτική.

Σαλπιγγοτομία: Εφαρμόζεται κυρίως στις περιπτώσεις εκείνες που δεν υπάρχει η άλλη σάλπιγγα ή όταν αυτή έχει σοβαρή βλάβη . Με την τεχνική αυτή διενεργείται τομή στο αντιμεσεντερικό χείλος της σάλπιγγας και στην συνέχεια αφαίρεση του κυήματος.

Οι παραπάνω τεχνικές είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν είτε με την διενέργεια λαπαροτομίας (ανοιχτό χειρουργείο) είτε λαπαροσκοπικά. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η εξέλιξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής με τα σημαντικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζει την καθιστούν μέθοδο εκλογής για την αντιμετώπιση της έκτοπης κύησης.

• Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε την αυτόματη απορρόφηση/αποβολή του εξωμήτριου κυήματος.

Το ζευγάρι μπορεί να προσπαθήσει για νέα εγκυμοσύνη όταν η γυναίκα νοιώσει σωματικά και ψυχολογικά έτοιμη, συνήθως μετά από 3 περιόδους.